Mięta pieprzowa, miękiew, miętkiewa, hokbada (Mentha ×piperita L)

Mięta pieprzowa zwana także w niektórych regionach naszego kraju miękiew, miętkiewka, kobyla miętka, miantek, miatka czarna, hokbada, kędzierzawiec, mintek, miąta pieprzna, mięta lekarska .Ma na świecie jest ponad 20 przedstawicieli różnych gatunków mięty i dziesiątki pochodnych mięty. To bardzo popularna i użyteczna roślina, takie obowiązkowe zioło, którego nie sposób pominąć więc trzeba umieścić ją i tu na blogu RzeczyPotrzebne. Wiedza o tej roślinie na pewno jest potrzebna, gdyż zioło to skutecznie pomaga przy wielu dolegliwościach, ale o tym nieco później w punkcie zastosowanie w medycynie i kosmetyce 😉 .

Teraz ciut wprowadzenia, pitolenia.. ;). Nazwa zioła pochodzi podobno od greckiej nimfy Mintho (Mente, Menthe), kochanki Hadesa, która została przemieniona przez jego żonę, Persefonę w roślinę (miętę) w czasie próby uwiedzenia boga podziemi. Tak więc już na wstępie wieje romantyzmem i tajemniczością 😉  No i niestety powiało także sprzecznością, no bo w jaki sposób Anglicy wpadli na to aby roślinę nazwać od imienia greckiej nimfy.. ? Może jej odkrywca lubił mitologię lub był romantykiem.. z całą pewnością tym człowiekiem był angielski botanik Raul, który opisał ją po raz pierwszy w swej publikacji „Rośliny lecznicze”, niewiele później w roku 1696, dwaj niemieccy autorzy książki „Unsere Heilpfanzen” F. Doerfler i G. Roselt podali natomiast fakt, że jest to krzyżówka dwóch innych gatunków mięty.

Dawniej wierzono, że mięta ukryta w sypialni może zapewniać wierność małżeńską, a według wierzeń ludowych napar z mięty był w stanie odgonić złe i nieczyste myśli, dlatego chętnie trzymano ją w domostwach. Warto więc włożyć po wiązce, mężowi do butów, magicznie może nie zadziałać ale jak kochanka zobaczy, że gość ma chwasty w butach, może zwieje ze strachu przed obłędem  😉 Jemu wystarczy wmówić że mu stópki będą ładnie pachnieć i sam sobie upakuje do buciorów..ha,ha ..przepraszam Panów taki czarny humor mi się zawsze załącza kiedy dłużej piszę… 😉 Chociaż w sumie na Panie też może zadziałać moi Panowie 😉 Dobra dalej do rzeczy potrzebnych przechodzimy.. W Rzymie panował powszechny pogląd, że mięta pobudza do myślenia, stąd często pojawiała się na skroniach rzymskich filozofów i ich uczniów. A my ludzie współcześni pijemy miętową herbatkę i wrzucamy jej listki do orzeźwiających napojów i upajających drinków.., licząc na odrobinę relaksu… 😉

Krótka charakterystyka:

Mięta pieprzowa to najpopularniejszy gatunek mięty w Polsce. Spontaniczny mieszaniec międzygatunkowy mięty nadwodnej (M. aquatica) i mięty zielonej (M. spicata) powstały najprawdopodobniej w Anglii i tam wprowadzony do uprawy w XVIII w. na dużą skalę, początkowo w hrabstwie Surrey, a potem w okręgu Mitcham. Zapewne nie bez powodu przygotowuje się tam od wieków słynny angielski sos miętowy serwowany do mięs, szczególnie dziczyzny i jagnięciny. Obecnie jest uprawiana w wielu rejonach na świecie. Jest również rośliną dość łatwo dziczejącą, więc mimo iż mięta pieprzowa nie występuje w naturze, to obecnie można ją czasem spotkać na terenach opuszczonych domostw, wiosek.

Mięta pieprzowa jest od dawna uprawianą byliną i jak już wspomniałam w stanie dzikim nie występuje. Mięta pieprzowa bylina dorastająca do 90 cm wys., o miłym miętowym, ostrym zapachu i smaku. Cztero-kanciasta łodyga wyrasta z podziemnych kłączy,  liście są jajowate lub lancetowate, ostro i nierówno piłkowane, na szczytach zaostrzone. W górnej części mają barwę ciemnozieloną, od spodu są jaśniejsze. Po obu stronach są gruczołkowato punktowane. Roślina słabo owłosiona na kantach. Istnieją dwie formy mięty pieprzowej: jedna z odcieniem ciemnofioletowym łodyg i liści, druga ma łodygę i liście barwy zielonej. Kwiaty zebrane są w gęsty niby-kłos, kielich rurkowato-dzwonkowaty o 5 ząbkach, korona z rurką ukrytą w kielichu, podzielona na 4-5 łatek, bez wyraźnych warg, mają 4 pręciki, 1 słupek. Mięta kwitnie z końcem czerwca różowo lub fioletowo. Owoc to rozłupnia, która rozpada się na 4 niełupki. Rozmnaża się tylko drogą wegetatywną przez kłącza i łatwo zakorzeniające się rozłogi, wystarczy niewielki kawałeczek kłącza, żeby roślina odrosła i wytworzyła następne. Co 4 lata warto ją przesadzać, gdyż bez odpowiedniej ilości miejsca, roślina może marnieć i zacząć zamierać. Lubi miejsca słoneczne (nie koniecznie w pełnym, piekącym słońcu) do pół-cienistych, glebę żyzną i wilgotną, bogatą w próchnicę i wapń.  Roślina uprawiana jest obecnie przede wszystkim dla celów farmaceutycznych i leczniczych. W Polsce uprawia się miętę w dużych ilościach i cenimy ją także kulinarnie, choć nie tak bardzo w tym temacie jak Anglicy ;). Uprawiając ją dla siebie w ogródkach mamy czasem wątpliwości, czy jest to mięta pieprzowa, jednak czytając powyższy opis powinien ci ułatwić jej identyfikację. Dodam jeszcze, że mięta pieprzowa posiada charakterystyczny, chłodzący smak i tym różni się od dzikich gatunków mięty, które mają smak palący zdecydowanie bardziej ostry i mniej przyjemny.

Skład:

• mentol powyżej 50%,
• menton do 20% ,
• pulegon
• azulen
• piperiton
• estry mentolu do 5%,
• falandren,
• pinen i cyneol,
• kwasy organiczne,
• garbniki ok. 6%,
• związki goryczkowe,
• sole mineralne
• flawonoidy,
• apigenina
• luteolina,
• diosmetyna,
• karoten – do 40 mg
• kw. kawowy (0,5-2%)
• kw. chlorogenowy (0,7%),
• kw. ursolowy (0,3%),
• kw. oleanolowy (0,12%),
• betainę,
• argininę,
• fitosterol,
• tłuszcze,
• glukozę,
• ramnozę

Zastosowanie w medycynie i kosmetyce:

Roślina znana jest jako doskonały, naturalny i przede wszystkim bardzo skuteczny środek w leczeniu nieżytu żołądka oraz związanych z nim innych dolegliwości. Działa wiatropędnie, zwiększa wydzielanie soków trawiennych, poprawia perystaltykę jelit. Mięta działa również mocno żółciotwórczo, dlatego stosuje się ją w chorobach dróg żółciowych. Jako surowiec leczniczy wykorzystywane są przede wszystkim liście mięty pieprzowej oraz olejek miętowy. Pod kątem mocy i siły działania, nie ma różnicy pomiędzy tym, czy użyjesz miętę świeżą, czy suszoną. Mięta pieprzowa ma właściwości rozkurczające i obniżające napięcie mięśni gładkich. Działanie przeciwskurczowe jest wynikiem obecności flawonoidów oraz związków zawartych w olejku miętowym. Dlatego najczęściej używa się jej w postaci naparu, w bólach żołądka, w kolkach jelitowych itp. Mięta pieprzowa przywraca ruchy perystaltyczne jelit, umożliwiając odpowiednie przemieszczanie się treści jelitowej i odejście gazów, zapobiegając tym samym nieprzyjemnym wzdęciom. Picie herbatki miętowej jest zalecane po spożyciu pokarmów ciężkostrawnych i wzdymających (fasola, kalafior, kapusta). Należy także dodać, że mięta jest świetnym wspomagaczem, dla ludzi chcących zrzuci zbędne kilogramy. Mięta bowiem wpływając na procesy trawienne, znacząco je przyśpieszając, może wspomagać proces odchudzania. Niestety nie jest ona dla wszystkich, gdyż u niektórych osób wzmaga silnie apetyt, powodując efekt wręcz odwrotny. Mięta sprawdza się również w przypadku wystąpienia zespołu jelita drażliwego, czyli schorzenia, które dotyka prawie 20% ludzi na całym świecie i jest następstwem życia w stresie. Jak twierdzą naukowcy z Australijskiego Uniwersytetu Adelaide, olejek z mięty działa przeciwbólowo na jelita i łagodzi ból związany ze stanem zapalnym w przewodzie pokarmowym. Działa także w pewnym stopniu uspokajająco na układ nerwowy co prowadzi do obniżenia stresu, a tym samym znacznie zmniejsza czynnik ryzyka wystąpienia jelita wrażliwego. Napar z liści obniża także nieco ciśnienie krwi, działając na nie regulująco. Olejek miętowy działa również przeciwbólowo, stosuje się go w bólach głowy, a nawet migrenach, wsmarowywany w bolące miejsca przynosi ulgę w bólach mięśniowych (artretyzm, reumatyzm, zapalenia torebek stawowych itp) oraz nerwobólach ( rwy kulszowe, nerwobóle w klatce piersiowej).

Zewnętrznie miętę najczęściej stosuje się w postaci płukanki, przepłukiwania, nasiadówki, okładów, przemywania lub kąpieli. Takie zaaplikowanie jej skutecznie leczy piekące oparzenia (krople, olejek lub nalewka), świąd skóry (nalewka, krople), łojotok, stany zapalne skóry, jamy ustnej, gardła, powiek, gałki ocznej (stany ropne), łzawienie oczu, zapalenie pochwy i warg sromowych, rany, owrzodzenia (wyciągi alkoholowe), odparzenia. Dobra jest także na przetłuszczające się włosy, zmiany alergiczne, ukąszenia owadów (komarów, os, pszczół, mięśniobóle, nerwobóle i bóle stawów (wcieranie olejku lub wyciągu alkoholowego).

Ważnym jest jednak zachowanie ostrożności, jak w przypadku każdego leku nawet tych pochodzenia naturalnego mięta ma również swoje przeciwwskazania. Tak więc naparów i olejków miętowych nie należy stosować u dzieci poniżej 2 roku życia, u osób z chorobą refluksową przełyku oraz u osób cierpiących na zgagę, gdyż stosowanie mięty może ją jeszcze bardziej nasilić przykre objawy. Olejek miętowy stosowany zewnętrznie w nadmiernych ilościach może powodować bóle i wymioty, dodatkowo olejku nie powinny stosować dzieci w wieku do lat 8, kobiety w ciąży i karmiące piersią. Co ciekawe, nawet osoby z cukrzycą powinny uważać na miętę, ponieważ zawarty w niej mentol może mieć działanie hipoglikemizujące, czyli znacznie obniżające stężenie glukozy we krwi. Jak widać nie ma leków bez skutków ubocznych, nic nie jest cudownym panaceum więc zanim zastosujesz skonsultuj się z lekarzem i sprawdź czy w Twoim przypadku mięta jest bezpiecznym wyborem.

Zastosowanie w ogrodzie:

Mięta jest piękną rośliną ozdobną idealną do ogrodów naturalistycznych i wiejskich, a także skutecznym środkiem odstraszającym niektóre owady, dzięki dużej zawartości olejków eterycznych. Jej towarzystwo na zagonkach warzywnych chroni uprawy przed niektórymi chorobami i pasożytami. Nade wszystko jednak jest cudownie pachnącym akcentem, po deszczu, przechodząc obok niej, jeśli delikatnie dotkniesz rośliny po ogrodzie rozejdzie się relaksujący aromat… 😉 Idealnie sprawdza się do uprawy w doniczkach i skrzynkach balkonowych. Jest łatwa w uprawie i nie wymaga specjalnego traktowania, ale zdecydowanie lepiej rośnie w świetlistym cieniu niż w pełnym słońcu. Mięta kocha wilgoć, tak więc jeśli tylko zapewnisz jej wystarczającą ilość będzie rosnąć zdrowo z wdzięcznością.

Zastosowanie w kuchni:

Najbardziej chyba znanym na świecie, zastosowaniem mięty w kuchni jest słynny angielski sos miętowy do mięs, szczególnie jagnięciny i dziczyzny. Niemniej sławny bywa duszony bób, czy zielony groszek z dodatkiem masła i mięty, a także zupa krem z zielonego groszku z miętą. Mięta jest używana także do wyrobu cukierków miętowych oraz niektórych likierów, a także gum do żucia. W kuchni liście mięty pieprzowej możesz dodać nie tylko do twarożków i sałatek, ale również do lemoniady lub innych napojów mających gasić pragnienie podczas upałów. Idealna także do drinków alkoholowych, czego przykładem jest słynne mochito. Osobiście najbardziej doceniam miętowe czekoladki .. mniam chyba nie ma nic bardziej pysznego 😉

Pozostałe zastosowania, ciekawostki:

Mięta może być także doskonałym odświeżaczem powietrza w pomieszczeniach. Bukiecik umieszczony w wazonie obok miejsca odpoczynku, roztoczy wokół ciebie, aromatyczną relaksującą aurę zapachu.. Jeśli masz psa i niezbyt pachnący dywan w miejscu, gdzie kochany futrzak często się wyleguje… 😉 Po prostu posyp dywan mieszanką suszonych liści mięty i sody oczyszczonej, pozostaw na godzinę lub dwie i odkurz. Dywan będzie czysty, a w pokoju będzie czuć odświeżający zapach świeżości. Masz w domu myszy ? To świetnie jeśli masz także pod ręką miętę, gdyż myszy nie lubią zapachu mięty. Wystarczy więc w okolice gniazd myszy, szafki z żywnością lub do spiżarni włożyć płócienne woreczki z suszoną miętą, a liczba nielegalnych lokatorów powinna się drastycznie zmniejszyć.

Ciekawostką może być także słynne powiedzonko” poczuj miętę” czyli zakochaj się mocno, tak intensywnie jak pachnie mięta 😉 Choć z tym uczuciem i jego siłą należy uważać jak z miętą podczas leczenia, jednym pomoże .. innym zaszkodzi, orzeźwi lub zmuli do wymiotów.. 😉

Mając na uwadze powyższe, mam nadzieję ze przekonałam Cię, choć odrobinę do uprawy tej pożytecznej i pięknie pachnącej rośliny. Uwierz mi że to nie jedyne jej talenty, miętę w porze kwitnienia kochają także pszczoły i trzmiele, a to nasi najwięksi sprzymierzeńcy w warzywniaku i sadzie. Trzeba by było dużo szerszej publikacji by dokładnie omówić je zalety ale myślę że ta wiedza i rzecz potrzebna i tak okaże się dla niektórych przydatna, może nawet dla Ciebie 😉 Tak więc ciepło pozdrawiam i trzymaj się zdrowo drogi czytelniku.. do zobaczenia następnym razem 😉