Rabarbar, rzewień, raputnica (Rheum rhaponticum L.) lek i smakołyk

Rabarbar dłoniasty, rabarbar palczasty, rabarbara, raberber, raputnica, rhaberbara, rombarmar, rubarbar, rubarbara, rumbarbarum, rzewień chiński, rzewień palczasty. Tak dużo jest nazw regionalnych tej smacznej i zarazem leczniczej rośliny. Coraz rzadziej można go spotkać w dzisiejszych ogrodach, a szkoda, kiedyś był pierwszym wiosennym „owocem” na kompoty i dżemy 😉 A zupa rabarbarowa to wręcz poezja. Pomyślałam, że warto odkopać go na nowo, myślę że większość ludzi nie zna jego zalet i właściwości co jest prawdziwą stratą bo wiele ma do zaoferowania.

Krótka charakterystyka:

W Polsce rabarbar pojawił się dopiero w XIX wieku, chociaż znany był już od XVIII wieku, jest uprawiany w przydomowych ogrodach, kiedyś występował częściej, obecnie można go spotkać dużo rzadziej. Pochodzi z obszarów Bułgarii i prawdopodobnie południowej Syberii. Roślina występuje dziko, także w górzystych terenach południowo-wschodniej Azji, Chinach oraz wschodniej części Tybetu. Pierwszy raz w Europie roślina pojawiła się w XVI wieku, kiedy została sprowadzona na Wyspy Brytyjskie. Rabarbar obejmuje około 60 różnych gatunków. Do najczęściej uprawianych należy powszechnie występujący w ogródkach rabarbar ogrodowy oraz rabarbar kędzierzawy, rabarbar lekarski i rabarbar dłoniasty. W tym poście zajmę się jednak głównie rabarbarem ogrodowym, czyli tym najbardziej znanym i popularnym 😉

Rabarbar to sezonowa bylina o wysokości do 1,5 m, której część nadziemna zimą zamiera i odradza się wiosną z pąków znajdujących się na szczycie karpy. Jej część podziemną stanowi grube, skrócone kłącze, zwane karpą. Z dolnej części karpy wyrastają częściowo zdrewniałe korzenie spichrzowe, w których gromadzone są zapasy pokarmowe. Liście są żywo zielone, od spodu nieco jaśniejsze, mają długie, grube ogonki są bardzo duże. Barwa ogonków liściowych może być czerwona, różowa lub zielona. Ogonek liściowy od spodu bruzdowany, co odróżnia ten gatunek o posiadającego gładkie ogonki rabarbaru kędzierzawego. I to właśnie ze względu na te ogonki liściowe, roślina jest chętnie uprawia, są one niezwykle smaczne ale także posiadają zastosowanie w medycynie i kosmetyce.

skład:

• kwas szczawiowy
• kwas glutaminowy
• ryboflawina
• witamina C
• tiamina
• niacyna
• kwas foliowy
• kwas asparaginowy
• witamina B6
• wapń
• witamina K
• witamina A
• żelazo
• witamina E
• fosfor
• potas
• sód
• cynk
• mangan
• prolina
• glicyna
• alanina
• cystyna
• tyrozyna
• metionina
• izoleucyna
• seryna
• rapontycyna
• polifenol rapontygeniny
• proantocyjanidyny
• luteina
• beta-karoten

Zastosowanie w medycynie i kosmetyce:

Rabarbar już przez starożytnych był ceniony jako lek i suplement, szczególnym zamiłowaniem darzyli go Chińczycy. W Polsce roślina ta znajduje się na liście 50 roślin, które mają właściwości lecznicze. Już od bardzo dawna był używany, jako środek przeciwzapalny, ale również przeczyszczający. Pomaga przy problemach ze wzdęciami, a duża ilość błonnika wspomaga proces trawienny. Jeśli zjesz go dużo to nie będziesz mieć problemu z wypróżnieniem, a jeśli mało to skutecznie zaradzi biegunce. Rabarbar jest też doskonałym, naturalnym antydepresantem co powinno przekonać do wprowadzenia tej rośliny do swojej diety. Roślina pobudza również apetyt i działa żółciopędnie, a osoby walczące z nadwagą mogą się nim wspomóc w diecie, gdyż jest niezwykle nisko kaloryczny.

Obecna w rabarbarze rapontycyna powoduje, że roślina ma właściwości estrogenie. Jest ona szczególnie ważna w przypadku menopauzy, trądziku czy przerostu prostaty. Rabarbar jako jeden z niewielu lubi wysoką temperaturę i podczas jego obróbki , zamiast tracić , znowu zyskujesz 😉 Podczas obróbki cieplnej (gotowanie, duszenie itp.) wydzielają się z niego bardzo cenne związki zwane polifenolami. Dzięki tym związkom rabarbar ma bardzo dobry wpływ na wygląd naszej skóry oraz jej stan, ponieważ zawiera naturalnie występujące przeciwutleniacze. Ponadto rabarbar zawiera substancję, która zapobiega rozwojowi komórek nowotworowych. Poddając rabarbar obróbce cieplnej, wytwarza się w nim polifenol-rapontygeniny, który ogranicza tempo podziału komórek nowotworowych. Powoduje to, że substancja hamuje rozwój choroby i zapobiega przerzutom na inne narządy. Według badań najlepsze właściwości przeciwnowotworowe posiada rabarbar pieczony przez 20 minut, wtedy stężenie polifenoli jest najwyższe. Ponadto rabarbar działa odkwaszająco na organizm, niwelując skutki złego samopoczucia. Rabarbar działa na organizm także odkwaszająco i oczyszczająco, jednak z jego spożyciem nie należy przesadzać. Szczególnie spożywany na surowo w dużych ilościach może spowodować, że zawarty w nim kwas szczawiowy zahamuje proces przyswajania wapnia, a co za tym idzie przysporzy ci niezbyt miłych konsekwencji jak np. psujące się zęby, czy słabe kości. Tak więc podchodź do niego z rozwagą 😉

Jednak nie demonizujmy nadmiernie i pamiętaj, że rabarbar jest również bogaty w proantocyjanidyny, znane jako skondensowane garbniki. Wpływają one podwyższenie poziomu cholesterolu HDL oraz działają przeciwzapalnie, przeciwalergicznie i antyartretycznie. Rabarbar zawiera beta-karoten, witaminę C i luteinę, które są związkami korzystnymi dla wzroku i ochronnymi dla siatkówki.

Zastosowanie w ogrodzie:

Może nie jest to roślina stricte ozdobna, ale nie wygląda źle. Oczywiście nie nadaje się do eleganckich nasadzeń ale w ogrodach naturalistycznych zrobi furorę z uwagi na wielkie piękne liście, ładne kwiatostany i naturalny wygląd 😉  Powiem ci, że osobiście lubię jego akcent w zakątkach moje wiejskiego ogrodu, przywołuje miłe wspomnienia z dzieciństwa.. Kompot pity w sadzie latem na kocyku ..Ach ..kiedy to było 😉

Zastosowanie w kuchni:

Rabarbar w kuchni to prawdziwa gwiazda. Można z niego zrobić niemal wszystko, od pysznego orzeźwiającego w smaku kompotu, poprzez ciasta, pierogi, dżemy, soki a nawet wyborne wino. Doskonała jest też zupa rabarbarowa lub galaretka, generalnie w moim mniemaniu jest to jedna z najsmaczniejszych roślin. Rabarbar bardzo lubi przyprawy korzenne typu goździki, anyż czy kardamon lub cynamon, a nawet imbir.. z tego związku wychodzą najbardziej aromatyczne kompoty. Jeśli szukasz inspiracji, zapraszam na mojego bloga kulinarnego www.OgrodnikwPodróży.pl

Pozostałe zastosowania:

Na razie nie znalazłam nic, poza zastosowaniem w kuchni ,medycynie i kosmetyce. Niemniej jednak jako dzieci, zrywaliśmy liście rabarbaru razem z łodygą i używaliśmy jako parasoli w czasie deszczu 😉 Więc zapewne można to potraktować jako „pozostałe” zastosowanie, do tego ekologiczne i ekonomiczne 😉

Uprawa tej rośliny z nasion jest banalnie prosta, a nasiona zakupisz w moim sklepie ww.CentrumZielonyOgrodnik.pl 😉